Het IKEA-effect is een cognitieve bias waarbij mensen de neiging hebben om meer waarde te hechten aan producten die ze zelf hebben gemaakt of geassembleerd, dan aan vergelijkbare producten die door anderen zijn gemaakt. Het effect is vernoemd naar de Zweedse meubelgigant IKEA, die bekend staat om zijn doe-het-zelf-meubels.

Wanneer mensen zelf iets maken, bijvoorbeeld een IKEA-meubel, besteden ze tijd, moeite en vaardigheden aan het project. Hierdoor ontwikkelen ze een gevoel van eigendom en trots op het eindresultaat. Dit kan leiden tot een overschatting van de waarde van het product, waardoor mensen bereid zijn meer te betalen dan ze normaal zouden doen voor een vergelijkbaar product dat al in elkaar gezet is.

Het IKEA-effect is aangetoond in verschillende experimenten. In een studie werd bijvoorbeeld aan deelnemers gevraagd om een LEGO-set te bouwen en vervolgens te beoordelen hoeveel ze bereid waren te betalen voor hun creatie, in vergelijking met een vergelijkbare LEGO-set die door iemand anders was gebouwd. Deelnemers bleken bereid om bijna twee keer zoveel te betalen voor hun eigen creatie.

Het IKEA-effect kan leiden tot positieve emoties en gevoelens van competentie bij mensen die iets zelf maken. Het kan echter ook leiden tot een vertekend beeld van de werkelijke waarde van het product. Het is daarom belangrijk om bewust te zijn van dit effect en rekening te houden met andere factoren, zoals kwaliteit en prijs, bij het bepalen van de waarde van een product.